ممکن است در سایت‌ها و صفحات مجازی مختلف با واژه گیمیفیکیشن مواجه شده باشید. البته احتمال اینکه با یک نمونه گیمیفیکیشن روبه‌رو شده باشید، اما خودتان متوجه نشده باشید بیشتر است؛ زیرا این تکنیک مدت زیادی نیست که وارد کسب و کارهای مختلف شده است و هنوز افراد بسیار زیادی با این مفهوم آشنایی ندارند.
اگر بخواهیم گیمیفیکیشن را خیلی ساده تعریف کنیم، باید بگوییم گیمیفیکیشن یا بازی سازی به معنای استفاده از مکانیسم‌های بازی در دنیای غیر بازی است. این مفهوم شاید خیلی ساده به نظر بیاید؛ اما پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و می‌تواند در موفقیت یک کسب و کار تاثیر زیادی داشته باشد. ما در این مطلب گیمیفیکیشن را تعریف می‌کنیم و چند مثال گیمیفیکیشن و بازی گونگی را بررسی می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.
گیمیفیکیشن چیست؟
گیمیفیکیشن (Gamification) که در فارسی به آن بازی سازی یا بازی گونگی نیز گفته می‌شود، به معنای استفاده از مکانیسم‌های بازی در دنیای غیر بازی است. در واقع در این تکنیک، از ابزارهای سرگرمی برای اهداف غیر سرگرمی استفاده می‌شود. هدف از گیمیفیکیشن می‌تواند آموزش، حل مسائل، بهبود فرآیندها و… باشد.
بازی تقریبا برای همه افراد جذابیت دارد و سرگرم‌کننده است؛ پس می‌توان با استفاده از بازی در هر زمینه‌ای برای افراد جذابیت ایجاد کرد و رفتار مخاطبان را تغییر داد. تکنیک گیمیفیکیشن کاربرد فراوانی در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، بازاریابی، فروش، درمان افسردگی و… دارد. در بخش بعد چند نمونه گیمیفیکیشن را بررسی می‌کنیم تا این مفهوم را بهتر درک کنید.
۸ مثال و نمونه های از کاربرد گیمیفیکیشن (Gamification)
همان‌طور که گفتیم گیمیفیکیشن یک تکنیک بازاریابی است که هدف آن، جذب مخاطبان و تغییر رفتار آن‌ها است. بازی سازی یا استفاده از تکنیک‌های بازی لازم نیست که حتما در فضای دیجیتال صورت بگیرد. تصور کنید که بعد از خرید از یک فروشگاه، یک کارت دریافت می‌کنید و فروشنده به شما می‌گوید که بعد از ۵ بار خرید با استفاده از این کارت، می‌توانید یک هدیه به دلخواه خود از فروشگاه ما انتخاب کنید؛ این ساده‌ترین مثال گیمیفیکیشن در دنیای غیردیجیتالی است. این کارت به شما انگیزه خرید بیشتر می‌دهد و اگر از محصولات فروشگاه راضی باشید، به احتمال زیاد مشتری ثابت آن می‌شوید. با داشتن این کارت ترجیح می‌دهید که به جای خرید از فروشگاه‌های دیگر، خریدهای خود را از این فروشگاه انجام دهید تا هدیه بگیرید. بعد از ۲ یا ۳ بار خرید از این فروشگاه احتمال اینکه دیگر از آنجا خرید نکنید بسیار کم خواهد بود.
در طراحی گیمیفیکیشن از آنجایی که هدف جذب مشتری است، باید مراحل اولیه بازی به گونه‌ای طراحی شود که برای مخاطب سخت نباشد و بتواند به راحتی آن‌ها را طی کند. اگر طی کردن مراحل اولیه بازی سخت باشد، مخاطب نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند و احساس خوبی به بازی نخواهد داشت؛ در نتیجه استراتژی بازاریابی شما شکست خواهد خورد.
در این بخش چند مورد از گیمیفیکیشن‌های ساده در کسب و کارهای امروزی و حتی چند نمونه در دوران گذشته را معرفی می‌کنیم تا این مفهوم راحت‌تر در ذهن شما ثبت شود.
۱- درب نوشابه‌های شرکت پپسی
در زمان‌های گذشته و در سال‌های خیلی دور، شرکت پپسی در درب نوشابه‌های خود حروف «p، e، s، i» را چاپ کرده بود و به مشتریانی که می‌توانستند با این درب‌ها نام برند را تکمیل کنند یک جعبه نوشابه رایگان هدیه می‌داد. این مورد یک نمونه ساده از گیمیفیکیشن است و ان قدر در سال‌های دور بوده است که حتی نام گیمیفیکیشن برای این تکنیک در نظر گرفته نشده بود. همین روش ساده تاثیر زیادی بر خرید مشتریان داشته است و فروش این شرکت را به میزان چشم‌گیری افزایش داده است.
۲- جایزه در بسته‌های چای
اکثر ما به خاطر داریم که در گذشته در برخی از بسته‌های چای، هدیه‌های کوچکی قرار داشت. با اینکه هدیه‌ها کوچک و گاهی کم‌ارزش بودند؛ اما باعث افزایش انگیزه مشتریان برای خرید از آن برند می‌شدند. شاید این هدایا هم نمونه بسیار ساده‌ای از گیمیفیکیشن در دنیای غیردیجیتالی و در زمان‌های گذشته باشند.
۳- پله‌های موزیکال
مدتی پیش ویدیویی از پله‌های موزیکال در مترو استکهلم در فضای مجازی منتشر شد و بازدیدکنندگان زیادی پیدا کرد. با قدم گذاشتن افراد روی پله‌ها، هر پله صدای خاص خود را تولید می‌کرد و افراد می‌توانستند با این پله‌ها موسیقی مورد‌علاقه خود را بنوازند. این ایده با هدف تشویق مردم برای استفاده از پله‌های عادی به جای پله برقی و کاهش ازدحام مردم در پله برقی ایستگاه‌های مترو شلوغ بود. این ایده بعدا در شهرهایی مانند میلان و استانبول هم اجرا شد و نتیجه خوبی داشت. ایده ساده و جذاب پیانو در مترو یا پله‌های موزیکال، به خوبی توانست رفتار مخاطبان را تغییر دهد؛ پس گیمیفیکیشن نباید روش خاص یا پیچیده‌ای داشته باشد و اگر هوشمندانه باشد می‌تواند در عین سادگی نتیجه خوبی داشته باشد.
۴- غذای رایگان با دریافت سه ستاره
استارباکس که برند بسیار معروفی است و شعبه‌های آن در سراسر دنیا قرار دارند، گیمیفیکیشن ساده‌ای برای جذب مخاطبان بیشتر طراحی و اجرا کرد. مشتریان با هر بار خرید یک ستاره دریافت می‌کردند و با هر سه ستاره می‌توانستند یک غذا یا نوشیدنی رایگان دریافت کنند.
گیمیفیکیشن
۵- شرکت نایک
شرکت نایک گیمیفیکیشن جالب و متفاوتی ارائه کرده است. در اپلیکیشنی به نام «نایک‌پلاس» مخاطبان میزان فعالیت روزانه خود مانند میزان مسافتی را که در روز دویده‌اند در شبکه‌های اجتماعی خود با دوستان و دنبال‌کنندکان خود به اشتراک می‌گذارند. این موضوع هم باعث افزایش تحرک مخاطبان و بهبود سلامتی آن‌ها می‌شود؛ هم میزان تبلیغات و حضور برند در صفحات مجازی را افزایش می‌دهد. همچنین کاربران در این اپلیکیشن با فعالیت خود امتیازاتی دریافت می‌کنند و از این امتیازات برای دریافت جوایز استفاده می‌کنند.
۶- جوایز نامشخص
کمپین «ناکجا میری» اسنپ هم یکی از نمونه‌های گیمیفیکیشن است. در این مثال گیمیفیکیشن، یک نفر از مشتریان اسنپ تریپ در هر دوره برنده می‌شود و یک جایزه نامشخص دریافت می‌کند. این جایزه می‌تواند گفت‌وگو با یک چهره معروف، صرف غذا در یک رستوران خوب یا تجربه هیجان‌انگیزی مانند پرش از کوه باشد. شاید در نگاه اول این موضوع شبیه به یک مسابقه عادی باشد، اما اینکه جایزه نامشخص است هیجان افراد را افزایش می‌دهد و این نمونه را به گیمیفیکیشن تبدیل می‌کند.
۷- سنگ کاغذ قیچی
چند سال پیش یکی از سرویس‌های ارائه‌دهنده غذای اینترنتی به نام زودفود، که اکنون با اسنپ‌فود ادغام شده است، یک بازی آنلاین سنگ کاغذ قیچی راه‌اندازی کرد و به شرکت‌کنندگان تا ۹۹ درصد تخفیف ارائه داد. البته مدت زمان این کمپین کوتاه بود؛ اما در همان مدت کوتاه هم مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد.
۸- بیسکوییت M&M
شرکت M&M در سال ۲۰۱۳ برای تبلیغ یک سری از بیسکویت‌های خود، از گیمیفیکیشن استفاده کرد. تنها کافی بود که مخاطبان در یک صفحه که پر از تصاویر اسمارتیزهای این شرکت بود، تصویر بیسکویت جدید را پیدا کنند تا برنده شوند. این بازی بسیار ساده توانست تعداد دنبال‌کنندگان این برند در صفحات اجتماعی و فضای مجازی را افزایش دهد و نام برند M&M را در صفحات اجتماعی و فضای مجازی پر کند.
در این قسمت سعی کردیم که نمونه‌های متفاوتی از گیمیفیکیشن برندهای خارجی و ایرانی در زمان‌های مختلف را معرفی کنیم تا ذهن شما به چند مورد مشابه محدود نشود. نکته مهمی که در طراحی گیمیفیکیشن وجود دارد، نوآوری است. با داشتن نوآوری و خلاقیت می‌توان با ساده‌ترین ایده‌ها و بازی‌ها، به اهداف بزرگ رسید و بر مخاطبان زیادی تاثیر گذاشت.
دلایل اهمیت گیمیفیکیشن برای کسب‌وکارها
در دنیای پر‌رقابت امروز، قطعا دلایل زیادی وجود دارند که باعث می‌شوند به ضرورت اتخاذ گیمیفیکیشن در کسب‌وکار خود پی ببرید. ما در این بخش دو دلیل مهم را بیان می‌کنیم تا متقاعد شوید که بدون اندکی صبر باید از این تکنیک در کسب و کار خود استفاده کنید:
۱- اولین و مهم‌ترین دلیل برای اتخاذ گیمیفیکیشن در کسب‌وکارها، نتایج شگفت‌انگیز آن‌ها در جذب مشتری و تغییر رفتار او است. اگر به نتایج بازی گونگی های موفق دنیا نگاه کنید و قبل و بعد آن‌ها را مقایسه کنید متوجه می‌شوید که این تکنیک تاثیر بسیار زیادی بر تغییر رفتار مشتری و تبدیل شدن او به یک مشتری وفادار دارد. اگر به میزان استفاده از گیمیفیکیشن در سال‌های اخیر در بازارها و صنایع مختلف نگاهی بیندازید متوجه می‌شوید که با استفاده از بازی سازی با چه سرعتی در حال افزایش است.
۲- همه ما می‌دانیم که هر کسب‌وکار برای جذب مشتری باید به ویژگی‌ها و نیازهای مخاطبان هدف خود توجه کند تا بتواند آن‌ها را جذب کند. کسب‌وکارهای قدیمی مخاطبان قدیمی داشتند؛ اما اکثر مخاطبان کسب و کارهای جدید افرادی هستند که زندگی آن‌ها از کودکی با بازی و تکنولوژی آمیخته بوده است. اگر کسب‌وکارها نتوانند این افراد را با روش‌های مختلفی مانند گیمیفیکیشن جذب کنند، بخش بزرگی از مخاطبان خود را از دست می‌دهند.
نکات مهم درباره پیاده سازی گیمیفیکیشن
۱- یکی از نکات مهمی که در طراحی گیمیفیکیشن خود باید به آن توجه کنید، این است که هدف از این تکنیک تنها بازی نیست؛ بلکه باید کاربر را به سمت هدفی که دارید هدایت کنید.
۲- هرچه قدر بازی سازی شما مخاطبان را بیشتر درگیر کند، احتمال موفقیت شما بیشتر می‌شود.
۳- گیمیفیکیشن شما باید به‌گونه‌ای باشد که در یک بازی زمانی و در چند مرحله مخاطب را درگیر کند تا میزان ارتباط او با برند شما بیشتر شود و به یک مشتری وفادار تبدیل شود.
۴- سعی کنید جایزه‌ای که به کاربران می‌دهید به گونه‌ای باشد که برند شما را در ذهن آن‌ها ماندگار کند. برای این کار باید هدیه خوبی در نظر بگیرید یا نوآوری خود را افزایش دهید. نوآوری در هر کاری باعث تمایز شما از رقبا و افزایش موفقیت شما می‌شود؛ پس از نوآوری در طراحی Gamification خود غافل نشوید.
۵- برای افزایش موفقیت خود، بهتر است که بازی را با شبکه‌های اجتماعی درگیر کنید. برای مثال از مخاطبان بخواهید نتیجه امتیازات خود را یکی از شبکه‌های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذارند؛ یا برای این اشتراک امتیازات ویژه در نظر بگیرید.
۶- برای طراحی بازی خود از طراحان تجربه کاربری (UX) کمک بگیرید. اگر کاربر بتواند به راحتی با بازی ارتباط برقرار کند و تجربه خوبی از این ارتباط داشته باشد، بیشتر با برند شما درگیر می‌شود و موفقیت شما بیشتر می‌شود.
گیمیفیکیشن در بازاریابی
گیمیفیکیشن یک استراتژی در بازاریابی است که از عناصر و مکانیسم‌های بازی‌ها برای افزایش مشارکت، ارتباط، و انگیزه افراد در فعالیت‌های غیربازی استفاده می‌کند. این رویکرد به منظور جذب و نگه‌داشتن مشتریان، ارتقاء انگیزه کارکنان، و تحقق اهداف مختلف در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش، بهداشت، و سایر حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امتیازدهی:
هر خرید یا هر اقدام مثبت دیگری با امتیازهایی پاداش داده می‌شود.
امتیازات می‌توانند به تخفیف‌ها، هدایا، یا امکانات ویژه تبدیل شوند.
نمایش امتیازها به صورت عمومی در پروفایل کاربری برای ایجاد رقابت و انگیزه بیشتر.
سطوح:
افراد با انجام فعالیت‌ها یا دستیابی به اهداف، به سطوح بالاتری ارتقاء می‌یابند.
هر سطح با امکانات، تخفیف‌ها و مزایای ویژه خود همراه است.
بچینگ:
گروه‌بندی فعالیت‌ها به صورت دسته‌های کوچک باعث می‌شود افراد به راحتی به اهداف کوچکتر دست پیدا کنند.
مثال: خرید 5 قلم لباس به صورت یک بسته به تخفیف اضافه دارد.
تحول:
نمایش پیشرفت و تحول افراد در مسیر انجام فعالیت.
مشتریان می‌توانند در پروفایل خود مشاهده کنند چقدر به سطوح بالاتری پیشرفت کرده‌اند.
پرچم‌گذاری:
اعطای نشان‌ها به عنوان نمادهای دستاورد و مهارت.
هر نشان ممکن است به خاطر انجام خاصیتی، مثل خرید از دسته خاص یا شرکت در تخفیف‌ها باشد.
رقابت:
برگزاری مسابقات ماهانه یا فصلی با جوایز جذاب.
رتبه‌بندی مشتریان بر اساس عملکرد و امتیازات جمع‌آوری‌شده.
همکاری:
ایجاد محیط‌های همکاری بین مشتریان، مثلاً ایجاد گروه‌های خرید جمعی با تخفیف‌های ویژه.
تحول داستانی:
ایجاد داستان جذاب حول تجربیات مشتریان با برند.
ممکن است شامل داستان‌های مشتریان موفق، چالش‌ها و پیشرفت‌ها باشد.
مثال گیمیفیکیشن در بازاریابی
به عنوان مثال، یک مشتری که با خرید مکرر و انجام فعالیت‌های خاص به سطوح بالاتری ارتقاء یافته باشد، ممکن است امتیازات بیشتری بگیرد، به تخفیف‌ها دست پیدا کند و نشان‌های دستاوردهای ویژه را دریافت کند، که این موارد همگی او را ترغیب به ادامه مشارکت در فعالیت‌ها می‌کند.
نتیجه‌گیری
در این مطلب گفتیم که Gamification چیست و برخی از نمونه‌های ساده در دنیا را بررسی کردیم تا این مفهوم در ذهن شما بهتر ثبت شود. گیمیفیکیشن یا بازی سازی به معنای استفاده از مکانیسم‌های بازی در دنیای غیر بازی است. متوجه شدیم که این مفهوم شاید خیلی ساده به‌نظر بیاید؛ اما پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و می‌تواند در موفقیت یک کسب‌وکار تاثیر زیادی داشته باشد.
بازی تقریبا برای همه افراد جذابیت دارد و سرگرم‌کننده است؛ پس می‌توان با استفاده از بازی در هر زمینه‌ای برای افراد جذابیت ایجاد کرد و رفتار مخاطبان را تغییر داد. تکنیک گیمیفیکیشن کاربرد فراوانی در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، بازاریابی، فروش، درمان افسردگی و… دارد. در بخش بعد چند نمونه Gamification را بررسی می‌کنیم تا این مفهوم را بهتر درک کنید.
در ادامه دلایل اهمیت گیمیفیکیشن برای کسب و کارها را بررسی کردیم و متوجه شدیم که این تکنیک اگر هوشمندانه و همراه با نوآوری باشد می‌تواند مشتریان وفادار زیادی را برای برند ایجاد کند. در انتها هم نکاتی را بررسی کردیم که به شما کمک می‌کند گیمیفیکیشن بهتر و تاثیرگذارتری داشته باشید.