برای تعریف پذیره نویسی باید بگوییم، یک فرایند است که به موجب آن افراد تامین مالی بخشی از سرمایه یک شرکت را به عهده می گیرند. در واقع این فرایند پذیره نویسی در مرحله ای انجام می شود که شرکت هنوز تاسیس هم نشده است. بنابراین باید پذیره نویسی را یک مرحله پیش از عرضه اولیه دانست. در واقع پذیره نویسی یعنی خریدن اوراق بهادار از یک ناشر یا کسی که نماینده قانونی وی باشد و همچنین پرداخت یا تعهد دادن برای پرداخت وجه مطابق قرارداد.
شرکت‌های مختلف برای تامین مالی سرمایه از روش های مختلفی استفاده کرده که یکی از این روش ها پذیره نویسی است. پذیره نویسی به معنای عملی فرایندی است که به موجب آن فرد متعهد می شود با تامین نمودن قسمتی از سرمایه، در شرکت سهامی عام شریک شود. توضیح اینکه در فرایند پذیره نویسی سهام شخص تعهد میدهد که یک مبلغی را که برابر با مقدار مشخص شده در برگه تعهد سهام است، پرداخت کند و در مقابل بعد از اینکه شرکت تشکیل شد تعداد مشخصی سهام را صاحب شود و به اندازه سرمایه ای که گذاشته است در سود و زیان شرکت سهیم شود.
روش پذیره نویسی شرکت در شرف تاسیس در بورس
پذیره نویسی به دو روش قابل انجام می باشد :
1- تعهد پذیره نویسی
2- بهترین کوشش
در تعهد پذیره نویسی، کارگزار یا همان متعهد پذیره نویس، تعهدی می دهد مبنی بر اینکه باقی مانده اوراق بهاداری را که تا پایان دوره مقرر برای ثبت سفارش به فروش نرفته است، از ناشر خریداری کند. در حقیقت این فرد یک شخص سومی است که جدا از خریداران و سرمایه گذاران بوده که به او متعهد یا کارگزار هم می گویند. در فرآیند بالا، کارگزار پذیره نویس، پس از بررسی نمودن سهام شرکت‌هایی که متقاضی ورود به بازار بورس هستند، توسط کارشناسان خود سهام را قیمت گذاری نموده و ضمن معرفی شرکت برای عرضه اولیه، تعهد می دهد که مابقی اوراق بهاداری که تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشده است را هم خریداری کند.
همینطور کارگزار پذیره نویس به سازمان بورس وثیقه و شواهد لازم را ارائه میدهد تا اطمینان ایجاد کند که توان این را دارد که به تعهدات پذیره نویسی خود عمل نماید. از مهمترین مزایای روش تعهد پذیره نویسی، ممانعت از رفتارهای سفته بازان در هفته های ابتدایی عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سهام است. همینطور این روش موجب می شود سهام هم زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد. این روش موجب حدف شدن واسطه ها در بازار شده و ریسک سرمایه گذاری کردن در سهام شرکت‌های تازه وارد، کاهش پیدا می کند. برای اینکه اوراقی با این روش به فروش برسد، باید ناشر درخواست انتشار اوراق از راه تعهد پذیره نویسی را ارائه کند.
نقش شرکت تامین سرمایه در پذیره نویسی
شرکت تأمین کننده سرمایه به عنوان متعهد پذیره نویسی و تامین کننده مالی، وارد عمل می شود. بعد هم ناشر مبلغی را معادل ارزش کل اوراق از آن شرکت دریافت خواهد کرد. در ادامه شرکت تامین سرمایه، اوراق را به قیمت دلخواه خود منتشر می کند. در این فرایند متعهد پذیره نویس، نقش رهبری، مدیریت و هماهنگی را برعهده دارد. تعهد پذیره نویسی در بند ۲۹ ماده ۱ قانون بورس اوراق بهادار ایران آمده است.
تفاوت پذیره نویسی با عرضه اولیه در بورس چیست؟
اولین تفاوت این است که در پذیره نویسی شرکت هنوز تاسیس نشده و موسسین شرکت هنوز در حال جذب سرمایه برای راه اندازی شرکت هستند، این در حالی است که در عرضه اولیه، شرکت تشکیل شده و حتی ممکن است که قبلاً هم فعالیت داشته است.
دوم اینکه در عرضه اولیه سهام در بورس یا فرابورس، یک محدوده قیمتی برای سهم در نظر گرفته شده. از این جهت متقاضیان خرید سهم هم سفارش‌های خود را در این بازه قیمتی در سیستم معاملاتی ثبت می کنند. ولی در پذیره نویسی قیمت ثابت و از قبل مشخص است و پذیره نویسی هم در قیمت اسمی یعنی ۱۰۰ تومان انجام می شود.
همیشه برای عرضه اولیه، یک بازه زمانی به طور معمول چند ساعت در یک روز در نظر می گیرند و بعد بر اساس سفارش‌هایی که در سیستم ثبت شده، سهام به متقاضیان سهم اختصاص داده می شود. ولی در روش پذیره نویسی، مهلت زمانی حداکثر ۳۰ روزه تعیین می شود. این فرآیند تا موقعی که تمامی اوراق به فروش برسد، ادامه می یابد. از این رو پذیره نویسی ممکن است در همان روز اول به پایان رسیده و یا تا آخرین روز ادامه یابد.
پذیره نویسان در این روش با آغاز زمان پذیره نویسی سفارش‌های خود را در سیستم معاملاتی ثبت میکنند و تا زمانی که همه اوراق شرکت عرضه شود این فرایند ادامه پیدا می یابد. ممکن است در همان روز اول پذیره نویسی تمام شود یا اینکه تا پایان مهلت مورد نظر ادامه پیدا کند. در برخی موارد هم در صورت تکمیل نشدن پذیره نویسی امکان تمدید کردن زمان پیش بینی شده هم وجود دارد.
اما اصلی ترین و مهم ترین تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه سهام، زمان قابل معامله شدن سهم شرکت در بازار سهام می باشد. توجه کنید که در عرضه اولیه در روز بعد از عرضه، نماد شرکت باز می شود و با دامنه نوسان مشخص آماده معامله خواهد بود. در مقابل برای پذیره نویسی پس از پایان فرآیند، تازه باید مراحل مربوط به ثبت شرکت دنبال شود. این مراحل هم ممکن است روزها یا ماه‌ها به طول بکشد. در نتیجه پس از آن است که شاهد بازگشایی نماد معاملاتی در بازار سهام خواهیم بود و دادوستد انجام میشود.
کارهای لازم پس اتمام پذیره نویسی :
1- کسب کردن مجوز‌های لازم برای تاسیس نمودن شرکت
2- دعوت کردن از پذیره نویسان برای شرکت در مجمع عمومی موسس شرکت
3- تشکیل مجمع عمومی موسس
4- تاسیس شرکت
آیا در پذیره نویسی شرکت کنیم
شرکت در پذیره نویسی شرکت ها و صندوق ها دارای مزیت های بسیاری است که شما را متقاعد می سازد در پذیره نویسی آنها شرکت کنید. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم :
1- داشتن ریسک بسیار پایین
2- خرید حجم های بالا
3- خریدن سهام به قیمت اسمی
4- محلی مناسب برای سرمایه گذاری
5- دور زدن محدودیت های موجود برای خریدن برخی از دارایی ها با شرکت در پذیره نویسی صندوق ها
سخن آخر
پذیره نویسی یک اقدام برای تأمین کردن مالی آسان شرکت‌های سهامی عام است. پس برای شرکت‌هایی که می خواهند در بازار سرمایه حضور داشته باشند، تأمین مالی شرکت توسط متعهد پذیره‌نویس، قدرت شرکت را تا حد زیادی تضمین می کند. در واقع، فرآیند پذیره نویسی، بخش تقاضای منابع مالی و عرضه منابع مالی را به هم متصل می کند. . و این می تواند به رشد رقابت، شفافیت و کیفیت نقل و انتقال منابع مالی کمک شایانی نماید.